[fuse. Review] – WITH LOVE, AND OTHER THINGS (นาธาร พิชัย, 19.47 นาที)

(BEST FILM AWARD ระดับอุดมศึกษาหรือเทียบเท่า fuse. Film Festival 2022)

*มีการเปิดเผยเนื้อหาและตอนสำคัญ

ภาพยนตร์สั้นที่จะพาเราไปรู้จักกับช่วงเวลาสั้นๆ ของ “ขวัญ” หญิงสาววัยกลางคนที่อาศัยอยู่กับพ่อ ชัย พี่ชายของขวัญ และฝัน หลานสาวซึ่งเป็นลูกของพี่ชาย ขวัญเป็นเหมือนตัวละครตัวเดียวในบ้านที่มีหน้าที่ดูแลทุกคนไม่ว่าจะเป็นการต้องตรวจวัดความดันและควบคุมน้ำตาลให้กับพ่อ สอนการบ้านและถักผมให้กับหลานสาว รวมไปถึงดูแลเรื่องอาหารให้กับพี่ชาย บทบาทของขวัญภายในบ้านนั้นเป็นเหมือนเสาหลักที่ต้องดูแลทุกคนให้สามารถทำเดินชีวิตต่อไปได้อย่างสะดวกสบายโดยมีเธอเป็นผู้กำกับดูแล ในขณะเดียวกันการดูแลสมาชิกในบ้านแต่ละคนก็ไม่ใช้เรื่องง่ายอย่างที่คิด และปัญหาเหล่านี้ก็เป็นจุดเริ่มต้นให้ขวัญได้ใช้ชีวิตเป็นของตัวเองบ้างเสียที แชมพูของพ่อหมดลงทำให้ขวัญต้องอดทานอาหารและต้องออกมาซื้อแชมพูให้กับพ่อ อุปสรรคเล็กน้อยทำให้ขวัญใช้เวลานอกบ้านนานขึ้น และนั่นเป็นช่วงเวลาเดียวในภาพยนตร์ที่เธอได้มีโอกาสใช้เวลาให้กับตัวเอง

ขวัญต้องขับรถไปถึงห้างสรรพสินค้าและระหว่างทางที่จะถึงแชมพูนั้น เธอได้เลือกดื่มน้ำหวานที่อยากทาน ได้เลือกเสื้อผ้า ลองใช้ตู้กดของเล่น เดินดูหนังสือและทำทุกสิ่งที่ตนเองสนใจ หลังจากเลือกแชมพูแล้ว เธอยังทานไอศกรีมไปอีกหนึ่งชิ้น ราวกับดีใจที่ไม่ต้องควบคุมน้ำตาล แชมพูสองขนาดใหญ่และกลาง วางอยู่ตรงหน้าขวัญราวกับจะท้าทายโชคชะตาที่เธอเลือกไม่ได้ ขวัญเลือกหยิบแชมพูขวดกลาง อาจด้วยความต้องการที่อยากจะมีอิสระสั้นๆ อย่างนี้อีกครั้งในเร็ววัน และเมื่ออกลับมาถึงบ้าน พ่อก็กำลังทานไอศกรีมโดยไม่ควบคุมน้ำตาลของตัวเองและตัวของพี่ชายก็ไม่ได้ตระหนักรู้ว่าการควบคุมน้ำตาลของพ่อเป็นเรื่องจำเป็น เช่นกันกับหลานสาวที่ไม่ได้ช่วยดูแลรายละเอียดเล็กน้อยในบ้าน ทำให้สุดท้ายแล้วก็ต้องเป็นขวัญที่จัดการกับของเสียในชักโครกที่กดไม่ลง ขวัญเป็นทั้งผู้ดูแล ผู้คุมกฎ และผู้แก้ไขปัญหาให้กับสมาชิกในบ้านเสมอ

บทบาทหน้าที่ของการเป็นหญิงนั้นถูกตั้งคำถามเสมอในสังคมปิตาธิปไตยในประเทศไทย ความไม่เท่าเทียมในบทบาทและหน้าที่ทางเพศนั้นมีระดับการกดทับที่แตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ และบทบาทของความเป็นเพศนั้นเด่นชัดมากที่สุดในพื้นที่อย่าง “บ้าน” สถานที่ที่ระบุบทบาทหน้าที่ของเพศชัดเกินไปอย่างโจ่งแจ้ง จนกลายเป็นการกดทับผ่านศีลธรรม การตะหนักรู้ ไปจนถึงความสัมพันธ์ และเพศที่ว่านั้นก็เป็นเพศหญิงเสมอ ประโยคที่ฝัน หลานสาวของขวัญพูดกับเธออย่าง “อาขวัญถักเปียเก่งที่สุดเลย” กลายเป็นประโยคที่แสดงถึงนัยยะและบทบาทหน้าที่ของเพศหญิง ที่ต้องดูแลรายละเอียดที่ดูเป็น “หญิง” เหล่านี้ในบ้านทั้งหมด โดยเพศชายสามารถปฏิเสธได้อย่างไร้ข้อกังขา เพราะพวกเขาไม่เคยถูกสอนว่าต้องทำ เด็กหญิงรักคุณอาของเธอเพราะแน่นอนว่าเธอเปียผมได้สวยที่สุด แต่ความรักเหล่านี้ก็กดทับอิสระของขวัญลงไปทีละนิด ภายในพื้นที่ที่เธอควรจะรู้สึกสบายมากที่สุดอย่างบ้าน

ในขณะที่ห้างสรรพสินค้า ได้มอบอิสระอย่างเต็มที่ให้กับขวัญหรือไม่ว่าจะเป็นใคร เพศสภาพไหน ห้างสรรพสินค้าให้อิสระในการเดิน การมอง การกินกับขวัญแบบที่เธอไม่เคยรับภายในบ้าน ถึงแม้ว่าเป้าหมายหลักของการมาในครั้งนี้จะยังคงเป็นการซื้อของเพื่อสมาชิกในบ้าน แต่อิสระสั้นๆ ที่เธอได้รับก็ทำให้เราเข้าใจได้ถึงความปรารถนาลึกๆ ของตัวขวัญเอง ห้างสรรพสินค้านั้นจึงเป็นเหมือนอิสระเล็กๆ ของคุณแม่บ้านไม่ว่าจะกี่ยุคกี่สมัย เพราะถึงแม้พวกเธอจะกำลังซื้อของเพื่อคนอื่นอยู่ แต่พวกเธอก็มีอิสระในการคิดและตัดสินใจด้วยตัวเอง มากกว่าในพื้นที่ไหนๆ ของสังคมเลยก็ว่าได้

เราได้เห็นรอยยิ้มของขวัญที่ปรากฏขึ้นในกระจกที่ห้างสรรพสินค้าด้วยซ้ำ และสิ่งนั้นเป็นเหมือนเหรียญสองด้านของสิ่งที่เธอต้องเผชิญ ขวัญได้มองเห็นพินิจรายละเอียดบนในหน้าของเธออย่างชัดเจนในห้องน้ำสาธารณะ รอยยิ้มที่ทาบทับลงมาบนหน้าแสดงถึงความพึงพอใจในสิ่งที่เธอมี แน่นอนว่าเรารู้สึกได้ของความสุขของอิสระที่เธอได้รับ แต่ในขณะเดียวกัน เราก็ไม่มีสิทธิไปตัดสินแทนขวัญเช่นกันว่าสิ่งที่เธอทำอยู่เป็นเรื่องที่เธอไม่ต้องการ หรือเป็นเรื่องที่ทำให้เธอต้องทุกข์ใจ

ความเท่าเทียมทางเพศและบทบาทหน้าที่ทางเพศนั้นเป็นเรื่องที่ตัดสินและใช้มาตรวัดอย่างเที่ยงตรงไม่ได้อย่างสมการคณิตศาสตร์ เพราะถึงแม้เราจะมองเห็นว่าสมาชิกในบ้านล้วนพึ่งพาขวัญเสมอไม่ว่าจะในเรื่องเล็กหรือใหญ่ แต่เธอก็เต็มใจทำอย่างเต็มที่เพื่อครอบครัวของเธอเอง แน่นอนว่าเราเห็นภาระหน้าที่ที่กำลังกดทับขวัญอยู่ และได้เห็นเธอใช้ชีวิตอย่างอิสระในช่วงสั้นๆ แต่สิ่งที่ภาพยนตร์บอกกับเราก็คือขวัญอาจไม่ได้ต้องการการเปลี่ยนแปลงใด ๆ การกลับมาเจอปัญหาในบ้านและเธอก็จัดการมันได้อย่างใจเย็นนั้นชวนให้คิดและทำความเข้าใจใหม่ถึงบทบาทที่เธอได้รับในบ้านหลังนี้ อาจด้วยเหตุปัจจัยมากมายที่เกิดขึ้นและผ่านมา แต่เวลาที่ขวัญได้ใช้กับสมาชิกในบ้านแต่ละคนกลายเป็นกิจวัตรหลักของเธอไปเสียแล้ว ถึงแม้จะได้รับคำชมจากหลานสาว แต่แน่นอนว่าเธอก็คงจะรอคอยอิสระแสนสั้นอย่างการได้ไปซื้อแชมพูให้กับพ่ออีกครั้งในเร็วๆ นี้อย่างแน่นอน