การเขียนบทในงานภาพยนตร์เบื้องต้น

“บทภาพยนตร์” ไม่ใช่แค่กระดาษแต่เป็น "หัวใจ" สำคัญของการทำหนัง

ในวงการคนทำหนังจะรู้ดีว่า “บทภาพยนตร์” ไม่ใช่แค่กระดาษแต่เป็นหัวใจสำคัญของการทำหนังดีๆสักเรื่องเลยก็ว่าได้และยังเป็นส่วนที่ยากที่สุดอีกด้วย หากสังเกตดูดีๆจะพบว่าภาพยนตร์ระดับตำนานๆหลายๆเรื่องล้วนมาจากโครงเรื่องที่น่าสนใจทั้งสิ้น เช่น Shawshank redemption (1994), Life is beautiful(1997) หรือ The godfather(1972) แล้วบทภาพยนตร์ดีๆเหล่านั้น เขาทำกันยังไง? มีองค์ประกอบอะไรบ้าง? วันนี้เราจะมาไขข้อสงสัยกัน

สิ่งแรกที่ต้องมีคือ Theme ของภาพยนตร์

การเริ่มเขียนบทภาพยนตร์สักเรื่อง สิ่งแรกที่ต้องมีคือ Theme ของภาพยนตร์ หรือแก่นของภาพยนตร์นั้นๆที่ผู้สร้างอยากนำเสนอซึ่งอาจมาจากประสบการณ์หรือเรื่องราวที่พบเจอในชีวิตที่ถูกหลอมรวมเป็นคำจำกัดความเพียงหนึ่งคำที่เข้าใจได้ทันที เช่น ความรัก(Love) ความตาย(Death) หรือการก้าวผ่านช่วงวัย (Coming of age) ธีมจะกลายเป็นหัวใจของบทภาพยนตร์ที่ถูกนำไปต่อยอดเป็นเรื่องย่อ บทพูด มู้ดโทนของภาพไปจนถึงเพลงประกอบภาพยนตร์
สิ่งถัดมาที่ขาดไม่ได้คือ Logline สิ่งที่จะเล่าว่าเนื้อหาของภาพยนตร์เกี่ยวกับอะไร โดยมากแล้วบทภาพยนตร์ที่ดีมักมาจาก logline ที่ฟังแล้วน่าสนใจ เช่น Jurassic Park – (1993) คนกลุ่มหนึ่งถูกรับเชิญให้ไปชมสวนไดโนเสาร์แห่งแรกของโลกแต่กลับมีไดโนเสาร์หลุดออกจากการควบคุม Harry Portter – (2001)เด็กชายธรรมดาที่่ค้นพบว่าเขาคือพ่อมดผู้โด่งดังแห่งโลกเวทย์มนต์ โดยมีพ่อมดผู้ชั่วร้ายกำลังหาทางจำกัดเขาอยู่ Ba Ko Ba Wa (1975) โจรกระจอกจอมกะล่อนหลงไปเป็นผู้ป่วยในโรงพยาบาลบ้าแต่ความคิดแบบนอกคอกของเขากลับทำให้ผู้ป่วยทุกคนเริ่มกลับมาเป็นคนปกติ โดยปกติแล้วภาพยนตร์จะมีแบบภาพยนตร์ยาวและภาพยนตร์สั้น แน่นอนว่าภาพยนตร์ยาวจะมีโครงสร้างถึง 12 beat sheet หรือ12 องก์ซึ่งมีความซับซ้อนกว่าภาพยนตร์สั้นที่มีเพียง 3 beat sheet หรือ 3 องก์เท่านั้น เพื่อความเข้าใจง่าย วันนี้เราจึงจะขอเริ่มต้นปูพื้นฐานไปพร้อมๆกับมือใหม่นักสร้างหนังด้วย “โครงสร้างสำหรับภาพยนตร์สั้น”

3 องก์(Three-Act Structure)

องก์หนึ่ง (Act One) – หรือ setup องก์หนึ่งคือส่วนที่ทำสำคัญที่สุด เพราะเพียง 5 นาทีแรกของภาพยนตร์จะเป็นการแนะนำภาพยนตร์ทั้งเรื่อง โดยในส่วนนี้จะประกอบด้วย / 1. เล่าว่าตัวละครเป็นใคร อยู่ที่ไหน ทำอาชีพใด นิสัยใจคอเป็นอย่างไร / 2. สภาพแวดล้อมหรือโลกที่ตัวละครอยู่เป็นอย่างไร เวลาไหน / 3. ธีมของเรื่องเกี่ยวกับอะไร องค์ประกอบทั้งหมดนี้จะถูกรวมอยู่ในฉากที่ถูกออกแบบมาอย่างแข็งแรง แนบเนียนจนมีพลังมากพอจะสร้างความอยากรู้อยากเห็นให้คนดูอยากติดตามดูต่อไป
องก์สาม (Act Three) หรือ Resolution หลังจากที่ผ่าน Climax ของเรื่องมาแล้ว องค์สามจะว่าด้วยเรื่องของปัญหาที่ถูกคลี่คลายลง ปัญหาและปริศนาต่างๆที่ถูกตั้งข้อสงสัยมาตลอดจะถูกเฉลย สิ่งที่เราจะได้เห็นในองค์นี้คือ เมื่อตัวละครไปถึงจุดต่ำสุดเขามีวิธีการรับมือความสูญเสียอย่างไร เรื่องที่เกิดเปลี่ยนแปลงตัวตนของตัวละครมากแค่ไหน ซึ่งผลลัพธ์อาจเป็นด้านดีหรือร้ายก็ได้ ก่อนจะนำไปสู่บทสรุปของเรื่องซึ่งจะเป็นการเน้นย้ำธีมของเรื่องทั้งหมดอีกครั้ง